“Core catcher” dostavljen u Paks 2

Fizički najveća komponenta budućeg nuklearnog postrojenja Paks 2 – “core catcher” (hvatač jezgra) – dostavljen je u Mađarsku. Ova komponenta će biti ugrađena ispod reaktorske posude budućeg reaktora 

“Core catcher” je jedan od brojnih sigurnosnih mehanizama savremenih reaktorskih dizajna napredne treće generacije reaktora (3+ generacije) i dizajniran je da bi se predupredile posledice najgoreg zamislivog scenaria sa manje više svim reaktorima koji su danas u upotrebi: topljenja jezgra. 

Hvatač jezgra se instalira ispod reaktorske posude i njegov je posao da čak i u veoma slabo verovatnom slučaju topljenja jezgra zadrži istopljeni materijal i spreči oslobađanje radioaktivnog materijala u spoljašnost.  

Ovaj se scenario do sada desio tri puta: u Three Mile Island je došlo do delimičnog topljenja jezgra nakon što je (najverovatije) greškom operatera došlo do prekida dotoka vode za hlađenje jezgra u hitnim slučajevima (emergency cooling water); u Černobilju, kada je takođe zbog greške operatera i eksplozije pare prekinut taj dotok; i u slučaju Fukušime, kada je poplavni talas potpopio dizel agregate koji su jezgro snabdevali vodom za hlađenje u slučajevima gubitka električne energije. 

Hajdemo jedno malo pojašnjenje. Reaktor se u hitnim slučajevima gasi ubacivanjem kontrolnih šipki sa neutronskim “otrovom” odnosno neutronskim apsorberom u jezgro – šipkama od elemenata koji imaju veliki apsorbcioni presek, odnosno veliku verovatnoću apsorbcije (promptnih) neutrona (najčešće – bor ili kadmijum). Ali iako se time reaktor “ugasi”, fisioni prozvodi nastavljaju svoj (prirodni) proces raspada i time oslobađaju toplotu – otprilike 6% ukupne snage reaktora – i ta toplota uzrokuje gomilanje toplote u jezgru i može izazvati topljenje reaktorskih komponenti (oplate, nuklearnog goriva, kontrolnih šipki…). Da bi se to izbeglo – reaktor se mora hladiti čak i kada se ugasi. U tri gorepomenuta slučaja to hlađenje nije bilo dostupno – pa je u njima i došlo do topljenja reaktora. 

“Core catcher” je mehanizam koji bi trebalo da predupredi najgore posledice takvog incidenta tako što bi zadržao istopljeni materijal jezgra. 

Inače, Paks 2 reaktorska jedinica se na nekih stotinjak kilometara jugozapadno od glavnog grada Mađarske nalazi u izgradnji od 2020 godine, trenutno su operativne četiri reaktorske jedinice koje proizvode više od 50% električne energije za potrebe Mađarske. U Paks 2 se trenutno gradi reaktor sa vodom pod pritiskom VVER-1200 tipa koji je dizajniran u Rosatomu i koji bi trebalo da bude prikačen na mrežu početkom sledeće decenije.

S.A.